Devri

ene / eneñv

ene / eneñv

m. -où & interj. cf. anaon

I.

A.

(1) Âme.

(14--) Steph f° 16 v°. Benoez doe apedaff : oar eneff brezre stephan, tr. « La bénédiction de Dieu j’implore sur l’âme du frère Stephan » ●(1499) Ca 76a. Eneff. g. ame. ●(1505) Vc 4. eneffou guan ho pugale, tr. «les âmes faibles de vos enfants.» ●(1530) Pm 42. Manifiaff (variante : Magnifiaff) plen ma eneff, tr. «(C'est) exalter clairement mon âme.» ●82. Eneff ha corff, tr. «Ame et corps.» ●(1575) M 1761. Rac se auys Cristen, oar penn tremen dren pont, / Sentyff ouz da Eneff, tr. «Pense donc, chrétien, avant de passer le pont / A obéir à ton âme.» ●(1612) Cnf 2a. pe-heny à vez assecz eguit yachat an cleffeueiou eues an eneff. ●(1650) Nlou 138. Cacc pep eneff diadré da leuffal, tr. «que toute âme, rejetée en arrière, pleurât.»

(c.1680) NG 897. en ifern losquet en innefueu. ●(1732) GReg 32a. Ame, Principe interne de toutes les operations des corps vivants, tr. «Ene. p. enëou, enevou. treg[or] ine. p. inëo. Van[netois] inañv, inëuñ. p. inëeu. inean. p. ineanéü.» ●(1767) ISpour 9. salvedigueah enn inéanneu. ●(1792) BD 2274. na gollent o jne hac o silvidigues, tr. «à ne pas perdre leur âme et leur salut.» ●(1792) CAg 36. Huannadeu un inean scùeh ar en doar. ●(17--) TE 5. dihue inean.

(1847) BDJ 91. Mar doa sanket gant keûz he ene, tr. «(GMB 596) (âme) pénétrée de douleur.» ●(1856) VNA 217. dans certaines âmes, tr. «é certæn ineanneu-zou. ●(1868) GBI I 210. Na t'euz ezom, c'hloaregik, da bedi gant m'ine, tr. «tu n'as pas besoin, cher clerc, de prier pour mon âme.» ●(1877) BSA 321. d'hon eneou e talvezo. ●(1891) MAA 65. al leac'h ma vez dilastezet ennan an eneou. ●(18--) SAQ II 83. Ar pec'het louz (...) hen deveuz atao perz e kollidigez an Ene.

(1907) AVKA 193. Fenoz kenta, e vo goulet diganit da ine.

(2) Rentañ an ene : rendre l'âme.

(1580) G 1121. He eneff en poent a rentas, tr. « Elle rendit l'âme à ce moment. »

(1792) BD 4888. hac eff es poull burtuc o rentin e yne, tr. «Alors même qu'il rendait l'âme dans la fosse à fumier.»

B. fam. Pondalez an ene : estomac.

(1962) TDBP II 149. Laka an tamm kig-se war bondalez da ene, tr. «mets ce morceau de viande sur le pâlier de ton âme (sur ton estomac).»

II. Loc. interj.

(1) Ma ene ! : mon âme !

(1909) TOJA 26. Ma ine ! Ya, mes sell pegen hirr !

(2) Dampret 'vo va ene ! : damnée soit mon âme !

(1908) KMAF 10. Dampret vo va ene, ma n'eo ket diwar an diaoul koz an holl zervicherien a zo en amzer-vreman ! ●76. Dampret vo ma ine ! Pôtr koz, gwall-ziwezad eo. ●(1925) BILZ 163. Daonet 'vo ma ene, eme ar brigadier, hennez, ma ve tapet !... ●(1970) BHAF 113. «Daonet 'vo ma ene, emezañ, amañ n'eus ket republikaned ken !» ●241. Petra, daonet 'vo ma ine, te a zo e sell da lemel ar bara diouz ma genou, malloztouen a zo ahanout ?

(3) Daonet 'vo kroc'hen va ene ! : que la peau de mon âme soit damnée !

(1965) KATR 11. Malloztouen a zo ahanout, serri a ri da houg, daonet e vo krohenn ma ine...

(4) Non de va ene ! : mort de mon âme !

(1954) VAZA 65. Nom de va ene ! Ha petra 'reer er c'hloerdi bras ?

III. Faezh betek skoulm e ene : voir skoulm.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...