prép., adv. & conj.
I.
(1) Evit + art. + mot de temps/période : ce, cette, ces…(-ci).
●(17--) EN 1225. glaged a voain bed stard, vid ar sun dremened, tr. «j'avais été meurtri durement, la semaine passée.»
●(1867) BBZ III 215. Evid ar bloaz am euz kanvo, tr. «je suis en deuil cette année.»
●(1908) PIGO II 15. 'Vit an deiou, te 'vo eur c'hrokant, marvad. ●(1910) MBJL 2. ar veaj grêt ganin vit an deio en... Londrez. ●8. ar c'hardinal Logue, a welfomp 'vit an deio en Londrez. ●88. 'vit an inderv. ●142. dont da goanian ganimp vit noz. ●(1910) YPAG 1. 'Vit ar beure, en eur vont alese. ●(1925) CHIM 12. ar chiminaou zo bet aze 'vid ar beure ? ●(1928) SAKO 28. ar frouez (...) digaset d'imp, 'vit ar beure, gant Laouenan. ●(1955) STBJ 137. Evit ar mintin emon o furikal dre gêr.
(2) Evit bout + pron. : bien que.
●(17--) VO 46. Eit bout ni én hé Inis, n'en domb quet hoah tost d'hé zi. ●99-100. palès er vertu eid bout ean bihan, e zou neoah fourniss assès. ●114. Eit bout hi é chom én déserh-men.
●(1839) BESquil 22. Eit bout-ean Arh-Escob é tougué perpet é habid a venah guet ur hrouis-ran édan d'hou.
(3) Evit + pron. + bout : bien que je/tu… sois/soies…
●(17--) EN 1007. Eur pligadur vras a meus bed, vid ma boud maleurus. ●(1783) BV 31/785. euit ma Bout en ebré ma figes Bars ma bro.
(4) Evit sur : il est évident que.
●(1909) KTLR 141. Evit sur ne rafoc'h ket guelloc'h.
(5) En ce qui concerne, quant à.
●(14--) Jer A.117(b). Evytaff, a m’hevel, marvayll eu e guelet, tr. « Quant à lui, il me semble, c’est merveille de le voir »
●(1904) SKRS I 184. Evit heman, a zonje Tauler, e rank beza sempleat he spered. ●(1907) AVKA 9. Piou a vo, a gav deoc'h, ar bugel-ze; rak evid an Aotro a zo a du ganthan ! ●239. Evid neb a glev ma c'homz ha n'he mir ket, n'eo ket me en barn. ●(1928) TAPO 9. Livirit ar pez a geroc’h, evidoun-me, m’hen tou, ne walc’hin ket al lienennou-ze. Eo m’oarvat sur !
►[suivi d'un pron. devant un v.]
●(1869) SAG 34. Evit ho-me a anzao ne doun bet morse var-var. ●(1869) HTC 72. evidon-me a jomo ganeoc'h. ●(1870) MBR 216. Evid-oun-me a raio zur, eme unan anezho. ●(1874) FHB 493/178b. Evidon-me a gred mad Per ne ne varvo ket c'hoas.
●(1906) FHAB Mae/Mezheven 276. Evidhomp-nhi 'gar hor beleien hag a zalc'ho dezho. ●(1907) AVKA 170. Evidoc'h c'houi na ouzoc'h nag a belec'h e teuan na pelec'h on o vont. ●221. Evid me a ouvee mad em silaouet dalc'hmad. ●(1908) PIGO II 57. Evidon-me a hursunas. ●(1929) FHAB Février 1924 - texte parfois différent)">LAPK 57. Evidon-me a gave d'in, zur.
(6) Bien qu’(il produise/donne).
●(1927) FHAB Genver 4. – (...) Ne domm tamm ebet da dan. / – Mat, evit gor a-walc'h a deu dioutan, koulskoude.
(7) Par (ce temps).
●(1792) BD 476. petra reste ase euit an amser yen, tr. «Que fais-tu là par ce temps froid ?»
(8) Quérir.
●(1850) JAC 87. Autrou, bet voamp amâ eur vech all evid hed.
(9) (Bezañ) evitañ e-unan : (être) avare.
●(1879) ERNsup 170. un avare, un accapareur (...). On dit encore eun den evit-han he unan, Trévérec, (petit Trég[uier].
(10) Bezañ evit ub. =
●(1894) BUZmornik 44. mes anzao a renkann n'ounn ket evidoud.
(11) Evit da + v. être ou avoir : bien que.
●(1846) BBZ II 374. Iann ar Zaoz, evit-hann da veza ganaz fall / Na c’honeo war Vreiz tra vezo kerrek Mal !, tr. « Quoique Jean l’Anglais soit un méchant traître, il ne vaincra pas la Bretagne, tant que seront debout les rochers de Mael. » ●(1863) GBI II 74. ’wit-on da vea muntreres, / Euz ma c’horf n’on ket pec’heres, tr. « Bien que j’aie commis des meurtres, / Je ne suis pas pécheresse de mon corps. » ●(1863) GOM 165. evinta da veza map da Zoue. ●(1868) KMM 84. eviti da veza oll-pur. ●(1878) EKG ii 294. evidoc’h da gaout eur vicher zivalo.
●(1910) MBJL 100. En galleg ive e komz ouzimp, evitan da vean Italian. ●(1955) STBJ 33. eviti da gaout danvez diouz an druilh.
(12) Evit bennozh Doue : gratuitement.
●(1962) EGRH I 78. evit bennozh Doue adv., tr. « gratuitement. »
II. Loc. prép.
(1) Evit gant : mais avec.
●(17--) EN 553-554. (ja) try vgand s[c]oed (a) sou gant eunan ar friponed / [hac] evid gant eman, ne eus ne med pemsec, tr. «soixante écus sont sur un des fripons, / et sur celui-là, il n'y a que quinze.»
●(1910) MAKE 2. Evit gant mestr skol hor parrez eo deuet ar wirionez, p'en deus lavaret d'in ne oa dre ar C'hap, war ar meaz, den ebet a gement a gomzfe galleg kouls ha me.
(2) Evit dre : pour que par.
●(1689) DOctrinal 201. pe é plaç en em dastumas quement à pobl, evit dre reveranç, ha dre devotion touch ar Corf Sacr.
III. Loc. adv.
(1) Evit c’hoazh : pour le moment.
●(1869) SAG 36. Evit c'hoaz em-aomp pell d'en em glevet. ●63. An darn-vuia anezho ho deuz danvez, evit c'hoaz da viana.
●(1907) AVKA 170. Me, na varnan den... evid c'hoaz... ●(1911) BUAZperrot 188. payaned holl evit c'hoaz.
(2) Evit se : pour autant.
●(1903) MBJJ 7. Na'm euz ket amzer, 'vit-se, dont d'he gwelet. ●(1907) AVKA 124. Heb dale, vid-ze, e oe gouveet e oa tec'het. ●185. Ha ma nesa 'vid ze, piou eo ?
(3) Evit ac'hano : d'ailleurs.
●(1868) KMM 139. Evit ac'hano, n'oa ket eus ar re greva en e iec'hed.
(4) Evit an dra-se : pour autant.
●(1934) PONT 23. Met ne zonjan ober poan ebet da Zoue, evit an dra-ze.
(5) Evit gwir : en vérité.
●(1878) EKG II 78. easoc'h oa ive, evit guir.
●(1910) MAKE 94. Hag, evit gwir, antronoz vintin e oe lezet gwad da zaout ar maner. ●(1911) BUAZperrot 188. labour denn evit gwir.
(6) Evit goude-henn : pour après.
●(1866) LZBt Ebrel 130. da c'hedal, evit goude-hen, freuz an dudiusan.
(7) Evit an deizioù : ces jours-ci.
●(1904) BOBL 15 octobre 4/3a. a zo erruet eur maleur evid an deiou. ●(1905) BOBL 08 juillet 42/1a. Vid an deizou, zo bet kalz a brez labour. ●(1910) MBJL 2. ar veaj grêt ganin vit an deio en... Londrez. ●8. ar c'hardinal Logue, a welfomp 'vit an deio en Londrez. ●(1908) PIGO II 15. 'Vit an deiou, te 'vo eur c'hrokant, marvad.
(8) Kent evit se : avant cela.
●(1792) BD 2890. Quent euit se ecasso / e abostolet dre arvro, tr. «Avant cela il enverra / ses apôtres à travers le pays.»
IV. Loc. conj.
(1) Evit ma, evit e : bien que.
●(1902) LZBg Gwengolo 229. Eit é véhent int skriùet é galleg, dégaset int d'emb ataù ; ni ou distroei é bréhoneg. ●(1913) AVIE 292. Eit e vehé ret d'ein merùel genoh, emé Pièr, n'hou nahein ket. ●(1923) KNOL 159. Evit ma en em glemmont, a lavare c'hoaz, ne ouzoun ket peseurt amzer e vo red rei d'ezo.
(2) Evit ma : si.
●(1905) IVLD 135. Evit ma pare hounnez, an dra-ze a vezo eur guir burzud.
(3) Evit ma : …plus que…
●(1970) GSBG 222. (Groe) ha zo hiroc'h 'vid m'emaint ledan, tr. «Ils sont plus longs qu'ils ne sont larges.»
(4) Evit ma + futur (= subjonctif) : pour que.
●(1761) HB utilisée par le Geriadur Istorel. La première édition est de 1712 (Lukian Raoul, 1992, p. 202a).">HBrezonec prefaç [3]. Ar fin ac an intention eta p’evit hini e composet an Heuryou-mâ, eo evit ma caffo ar gommun en ur memes Lêvr.
(5) Evit bezañ ma : bien que, quoique.
●(1866) FHB 86/273b. Evit beza n'oa ket benniguet c'hoas ar mean kenta, al labourou a vo digor eno pell a oa. ●(1870) MBR 174. Ia da, paour-keaz den, komzit hep aoun e-bed, evit beza n'em euz ket amzer da zale. ●(1872) ROU 98b. Quoiqu'il soit riche, tr. «evit beza m'eo penvidig.» ●(1874) FHB 475/34b. evit beza ma zeo diez an hent ha tenval an noz, me a ziskuezo hoc'h hent deoc'h. ●(1880) SAB 64. Evit beza ma vezer azezed.
(6) Evit pa : à condition de.
●(1935) BREI 391/3b. Bezan paour n'eo ket eun dismeganz 'vit pa ver onest... ●(1992) MDKA 9. Evid pa vent sur da vond d'ar Baradoz.
(7) Evit ha pa : même si.
●(1867) BUE 185. evit ha pa c'hinnigfenn d'ehan goad eul loue iaouank.
(8) Evit + nég. + futur (= subjonctif) : pour que ne…pas.
●(1915) KANNlandunvez 42/319. evit na joumo tamm douar ebet ha ne ve ket ententet outhan.
►[form. conju.]
P1 evidon / evidin
●(1612) Cnf 27b. pediff eguidouff.
●(1889) SFA 232. pinvidikoc'h evidom-me.
●(1900) BUSF 12. n'em glemmet ket eid eign. ●(1914) MABR 22. Oeit é kuit aveidein.
S2 evidout / evidoude / evidous / evidit / evidis
●(1749) AP 96. anduret eit ous.
●(1818) HJC 268. un dé à hræce aveit did. ●(1861) JEI 89. dré garanté eid ous. ●95. ér vadeléah infini en dès bet aveid ous. ●(1876) TIM 324. gùel eid ous. ●(1882) BAR 133. en em lacaat er boan evidoude. ●(1884) MCJ 74. petra e zoujès-té p'en don eit id. ●236. goulen eid id truhé me Halon divin.
●(1902) PIGO I 122. evidoud da-unan ! ●(1906) HIVL 125. Me skriùou aveit ous. ●(1907) DIHU 28/449. Guelazé eidis. ●(1907) BSPD I 199. hag e zou aveit ous un dé a hrès. ●467. Azé é ma er mérit aveit is. ●682. pedet em es aveit id. ●(1908) AVES 46. Chetu perak é tei aveid ous un amzér. ●(1908) KMAF 45. eun dra bennak evidout ! ●(1914) MABR 22. Elsen e vou eùé aveidid té. ●(1925) BILZ 126. Dalc'h ar c'hemm evidout.
S3m evitañ
●(1576) Cath p. 13. an re a storm euitaff, tr. «ceux qui luttent pour lui.»
●(1863) GOM 165. evinta da veza map da Zoue. ●(1889) ISV 480. ne ellaz obet netra evithan.
●(1904) SKRS I 46. eur c'holl evithan.
S3f eviti
●(1891) MAA 80. da bedi kalounek eviti.
●(1907) PERS 256. a c'hellaz kaout evithi un apelladen.
●(1911) BUAZperrot 327. n'oa dizro ebed mui eviti.
P1 evidomp
●(1727) HB 256. o commanç quen-abret-se da scuilla e C'hoad evidomp.
●(1834) SIM 75. un affer vad evidomp.
P2 evidoc'h
●(1859) MMN 165. me gavo logeis evidoc'h. ●(1860) BAL 122. rei va buez evidoc'h.
P3 evito / evite
●(1612) Cnf 27b. pediff eguitto.
●(1688) MD 7. penaus en doa Jesus anduret ar maro eviteu. ●(1790) Ismar 523. pedein aveit-t'ai.
●(1878) EKG II 13. evel m'oant boaz da ober evitho ho-unan.
●(1915) HBPR 242. da glask sikour evitho.
O evidor
●(1944) VKST Genver 10. Ne raer ket marc'had kuz, o terc'hel evidor an-unan (...).