Devri

Recherche 'digor...' : 38 mots trouvés

Page 1 : de digor-1 (1) à digorrijerezh (38) :
  • digor .1
    digor .1

    adj.

    I. (complément : qqc.)

    A.

    (1) Ouvert.

    (1575) M 1660. dygor plen he guenou, tr. «sa bouche grande ouverte.» ●(1612) Cnf 18a. an doryou digor, pé an penestrou. ●(1633) Nom 131a. Hypethrum, subdiale : galerie ouuerte, & à la descouuerte : galery digor, ha digor caër.

    (1659) SCger 87a. ouuert, tr. «digor

    (1878) EKG II 137. e veliz eun draf hag a ioa digor. ●(1895) GMB 126. «il faut qu'une porte soit ouverte ou fermée» se dit, en petit Tréguier, red é d'eun ôr beañ dyôr pe zèret.

    (1904) DBFV 52a. digor, digeor, digour, adj., tr. «ouvert.»

    (2) (en plt d'un travail, d'une action, etc.) Commencé.

    (1864) SMM 102. Mar oc'h eus eun afer benag digor, serrit-hi ar c'henta amzer. ●(1866) FHB 86/273b. al labourou a vo digor eno pell a oa.

    (1919) DBFVsup 16a. labour digor, tr. «travail commencé.»

    (3) Ouvert, en activité.

    (1908) FHAB Eost 244. divar benn derc'hel ar c'helc'h digor epad ar bloas penn da benn (...) e savas eun tamig breut.

    (4) (en plt d'une période) Commencé.

    (1855) MAV 47. wardro an noz digor. ●(1857) CBF 21. War-dro an noz digor, tr. «vers le soir.» ●(1890) MOA 99a. à la tombée de la nuit, tr. «etro ann noz digor

    (1911) BUAZperrot 130. o veza ma oa digor amzer fask. ●350. ar c'houeac'hvet kantved a oa digor. ●(1931) BAGA 108. ra zeuio ar roue bras, e tro ar goañv digor. ●(1942) VALLsup 126b. à l'ouverture de l'hiver, tr. «etro ar goañv digor

    (5) (agriculture) (plt de la lande)

    (1932) BRTG 87-88. D’où distro, é kalon lann vras Brélekan, lann digor, diské, displeit, hir ha ledan, é tarh arnehè, én un taul, ur barrad arnan dal, get aùél, luhed, gurun ha poulladeu deur ar boulladeu deur épad pedèr troiad orloj.

    (1932) BRTG 87. lann digor, diské.

    (6) Large.

    (17--) VO 44. Er ruyeu a nehi e zou digueor. ●(17--) TE 11. pèh quen hir, pèh quen digueor ha pèh quen ihuel er gobér [en Arh].

    (1896) HIS 37. trézein er Jourdén, hag e zou ur hoeh doñ ha digor.

    (1902) LZBg Genver 25. Er vro men e zou ur blénen hir ha digor. ●(1904) DBFV 52a. digor, digeor, digour, adj., tr. «large.»

    (7) Évasé.

    (1904) DBFV 52a. digor, digeor, digour, adj., tr. «évasé.»

    B. (droit) Feurm digor : bail par périodes.

    (1942) SAV 23/63. Eur ferm-doull pe eur ferm-digor (bail par périodes, bail de 3, 6 ou 9 ans).

    C. (domaine maritime)

    (1) (domaine maritime) Mor digor =

    (1944) DGBD 115. a-benn ma oant tremenet er mor digor.

    (2) Autorisé.

    (1909) FHAB Mae 136. d'ar mare ma vez digor an aod, deuz anter-miz c'huevrer d'ar 24 a viz even.

    II. (en plt de qqn)

    (1) Gai, enjoué.

    (1957) ADBr lxiv 4/453. (An Ospital-Kammfroud) Digor : adj. – En plus du sens habituel , «ouvert» (...) ce mot signifie : gai, enjoué, content : eur verhodenn am-eus roet d'am 'filhorez : sell pegen digor eo dei !

    (2) Ouvert.

    (1909) NOAR 94. An aotrou Kermadeg a yoa person Plogo abaoue eun tregont vloaz bennak. Mat e oa evel eun tamm bara, ha digor d'an holl evel eul leor.

    (3) (Esprit) ouvert, qui accepte les idées nouvelles.

    (1860) BAL 218. ur spered digor.

    (1925) FHAB C'hwevrer 50. sperejou ker bras ha va hini, digor, ledan ha diere evel ma 'z eo !

    (4) (Esprit) qui apprend facilement.

    (1921) PGAZ 18. he spered n'oa ket goall zigor ha poud oa da zeski.

    (5) Bale digor e zivesker : marcher à grandes enjambées.

    (1877) EKG I 131. eun den hag a valee prim (...) digor e zivesker, ramp ganthan.

    (6) =

    (1867) BUE 112. digor he divrec'h, pleget he benn.

    (7) =

    (1923) KNOL 69. digor e c'hinou, digor e zaoulagad, alvanet holl.

    (8) Digor e galon : en appétit.

    (1867) MGK 19. Ann tremeniad war iun ha digor he galoun.

    (9) (en plt d'un cheval) Large.

    (1926) FHAB Genver 24. me gred e ri eur gazegik vrao, rak digor out en a-raok koulz hag en a-drenv. ●(1970) LIMO 20 juin. deu jao, digor ha kriù, ag er ré paketan.

    (10) Bezañ digor da u.b. : être bien fier.

    (1962) EGRH I 58. hemañ a zo digor dezhañ, tr. « celui-ci est bien fier. »

  • digor .2
    digor .2

    m. –où, –ioù

    I. (en plt d'une porte, de qqc. d'assimilé ou d'un lieu clos)

    (1) Reiñ digor : introduire.

    (1872) ROU 93b. Rei digor, signifie, simplement, introduire.

    (2) Goulenn digor : demander asile.

    (1911) BUAZperrot 291. Anselm, d'e bemzek vloaz, a yeas da c'houlenn digor en eur manati eus e vro.

    (3) Goulenn digor : demander à entrer.

    (1962) EGRH I 58. goulenn digor, tr. « demander à entrer. »

    (4) Ouverture, orifice.

    (1633) Nom 17b. Auris meatus : l'ouuerture de l'oreille : an digor an scouarn.

    (1659) SCger 87a. ouuerture, tr. «digor.» ●(1710) IN I 226. Certen laboucet galvet Alcyonet a ra o neiziou evel un aval, ha ne lesont enno nemet un digoric bian.

    (1871) CST 62. En em ruza a reas, koulskoude, ha krabanata aman hag a-hont (...) eun digor bennak. ●(1877) BSA 91. e velchomp eun digor.

    (5) Entrée.

    (1633) Nom 145b. Propyleum : l'entrée de la porte du palais, maison, &c. : an digor pe an antrè á vn ty.

    (1878) EKG II 118. kaer em boa horta an or, ne zigore ket.Red oa d'ign klask eun digor-all. ●137. euz al leur ez ear er porz, n'oa ken digor.

    (1968) RCMB III 50. il pose la clé sur la roche et prononce la formule apprise : «Digor da Zigor.» (1). Aussitôt la roche s'ouvre comme une porte. (1) Digor da Zigor : Ouvre ton ouverture.

    (6) Kaout digor : avoir entrée, être reçu.

    (1860) BAL 14. n'euz den ebed evit caout digor eno.

    (7) Kaout digor : trouver porte ouverte.

    (1907) PERS 103. gortoz ma c’halje kaout, dre laër, digor er presbital.

    II. par ext.

    (1) Moment où l'on ouvre qqc.

    (1732) GReg 683b. A l'ouverture de votre lettre, tr. «en digor eus ho lizer.»

    (2) Battant (de porte ou de fenêtre).

    (c.1718) CHal.ms i. le battant d'une porte ou dune fenestre, tr. «er battant es ur fenestr es un or, en digor dor pé fenestr'.»

    (1904) DBFV 52a. digor, digeor, digour, m. pl. eu, tr. «battant de porte ou de fenêtre.»

    (3) Digor kaer : dehors, extérieur brillant.

    (c.1718) CHal.ms i. Brillant subst, tr. «Lustr', digor caer

    (1904) DBFV 52a. digor kaer, tr. «dehors, extérieur brillant.»

    III. sens fig.

    A.

    (1) Début, commencement (d'une période).

    (1884) FHB 15/116b. e digor ar bloaz 1879. ●(1891) CLM 29. just én digueor ag er gouyan.

    (1925) DIHU 174/377. D'hobér ur perhinded d'en degor a huavrér.

    (2) Fierté.

    (1955) STBJ 120. Eun dra-all ive a lakee eun tamm digor ennon.

    (3) Reiñ digor d'ar spered : ouvrir l'esprit.

    (1872) ROU 93b. Ouvrir l'esprit, tr. «Rei digor d'ar spered

    B. [au plur.]

    (1) Pompe, apparat, luxe.

    (1790) MG 263. Me ouair assès é vourrai ag en digueoreu caër.

    (1860) BAL 186. e creiz ar bed hag an digorou bras, er festou. ●(1861) BSJ 197. guet en ol diguorieu e glasq er rouanné ag en doar. ●(1868) KMM 63. ober re a zigorou. ●68. ne oa ket bolontez e mab genel e creiz an digorou. ●180. an digorou divoder. ●259. pellaat a ree diouz an digorou braz. ●(1872) ROU 74a. Apparat, tr. «Digor, digorou.» ●83b. Etalage, tr. «digorou, (ostentation).» ●96a. Pompe, tr. «Digor, digorou

    (1961) BAHE 29/56. distalac'h : lorc'haj, digoroù, stroñs, tontur, ton-bras.

    (2) Épanouissement, magnificence.

    (1904) DBFV 52a. digor, digeor, digour, m. pl. eu, tr. «épanouissement, magnificence (au plur.).»

    (3) Ober digoroù kaer gant udb. : se pavaner, montrer ses plus beaux atours.

    (1841) IDH 33. eid hum ziscoein, ha gobér digueoreu caër guet hou pràuité.

    (4) Bezañ digoroù gant ub. : parader.

    (1872) ROU 94a. Il fait un peu trop de parade, tr. «Digorou a zo ganta frankig.»

  • digor-amzer
    digor-amzer

    m. Printemps.

    (1943) DIHU 382/239. (Groe) Digor-amzér (gg.) : neùé-hanù.

  • digor-beg
    digor-beg

    m. (?) fam. Faim (?).

    (1908) FHAB Gwengolo 278. Mez pelloc'h, va mignon ker, eo deuet d'id an digor-beg.

  • digor-frank
    digor-frank

    adj. Béant.

    (1931) VALL 61b. Béant, tr. «digor-frañk

  • digor-kalon
    digor-kalon

    m. Apéritif.

    (1931) VALL 29b. Apéritif, qui donne de l'appétit ; subs., tr. «digor-kalon m.»

  • digor-lagad
    digor-lagad

    m. Clin d'œil.

    (1633) Nom 18a. Oculi momentum : vn clin d'œil : vn sær pe vn digor lagat.

  • digor-mor
    digor-mor

    m. (domaine maritime)

    (1) (en plt. de la mer) Revif, rapport, gain.

    (1962) TDBP II 109. Pa lañs ar mor e vez an digormor, tr. «quand la marée avance (augmente de hauteur, d'amplitude), on appelle cela la ‘marée ouvrante' – quand la mer passe des mortes-eaux aux vives-eaux.»

    (2) (en plt d'un bateau) Tirant d'eau.

    (1986) PTGN 132. N'eo ket eur vagig eo an Hilda, gant he 71 metr a hirder, 68 a ledander. Ouspenn 4 metr a zigor-mor a ya gantañ.

  • digor-noz
    digor-noz

    m. Entrée de la nuit.

    (1847) FVR 291. da zigor-noz. ●(1855) TOB 3. A l'entrée de la nuit il partit pour la pêche des anguilles, tr. «Da zigor noz ec'h ez da zillaoua.» ●(1876) TDE.BF 483b. Da zigor-noz, tr. «à l'entrée de la nuit.»

    (1927) GERI.Ern 105. digor noz, tr. «entrée de la nuit.» ●(1931) VALL 169b. Crépuscule, tr. «digor-noz m.»

  • digoradoù
    digoradoù

    plur. Pompe, apparat.

    (1872) ROU 83b. Etalage, tr. «Digoradou, (ostentation).» ●96a. Pompe, tr. «digoradou

  • digoradur
    digoradur

    m. –ioù

    I.

    (1) Ouverture, action d'ouvrir.

    (c.1718) CHal.ms iii. ouuerture, tr. «en digor, diguoradur .»

    (1904) DBFV 52a. digoradur, m., tr. «ouverture.» ●(1931) VALL 521b. Ouverture, action d'ouvrir, tr. «digoradur m.»

    (2) Incision.

    (c.1718) CHal.ms ii. Incision, tr. «digoradur, feut', trouh.»

    (1904) DBFV 52a. digoradur, m., tr. «incision.»

    (3) Ouverture, espace ouvert.

    (c.1718) CHal.ms iv. souspirail, tr. «fenestr' digoradur bihan.»

    (4) Douleur causée par un excès de fatigue.

    (1919) DBFVsup 16a. digoradur, tr. «douleur causée par un excès de fatigue.»

    (5) (agriculture) Défrichement.

    (1732) GReg 257a. Defrichement, tr. «Digoradur

    (6) Dilatation.

    (1904) DBFV 52a. digoradur, m., tr. «dilatation.»

    (7) Chic.

    (1931) VALL 119a. Chic, tr. «digoradur m.» ●une femme qui a du chic, tr. «eur vaouez digoradur ganti ou d'ezi.»

    II. sens fig.

    (1) Intelligence.

    (1891) MAA 77. ar re a zo padet pell hag ir ho buez, ha n'ho deuz bet morse tam digoradur enn ho speret evit anaout an drouk diouz ar mad. ●(1893) IAI 6. An dud, kaer o deuz beza desket, kaer o deuz kaout eun digoradur ar vrasa (...) a vezo ato var riskl da fazia. ●82. He vugale n'o doa na kement a zigoradur enn ho spered, na kement a ijin. ●203. ar penn avad, an ijin, an digoradur, an nerz kaloun a vanko dezan. ●(18--) SAQ I 222. meuleudi, iec'hed, digoradur : dezho netra ne vank.

    (2) Apparat, pompe, faste.

    (1869) FHB 224/117a. muioc'h a zigoradur vrao ac a zolendet d'an deiz diveza. ●(1872) ROU 74a. Apparat, tr. «digoradur.» ●83b. Etalage, tr. «Digoradur, (ostentation).» ●85a. Faste, tr. «digoradur.» ●90b. Luxe, tr. «digoradur

    (1908) FHAB Du 349. Nebeutoc'h a zigoradur, mez koantoc'h gouel zo bet er sul varlerc'h en Arzano en enor d'ar barz Brizeux.

    (3) Début.

    (1931) VALL 521b. Ouverture, début, tr. «digoradur m.»

    (4) Inauguration.

    (1951) LLMM 25/63. abaoe digoradur hor gouelioù, arabat eo meudiñ arc'hant.

    (5) (musique) Ouverture.

    (1931) VALL 521b. Ouverture (musiq.), tr. «digoradur m.»

  • digoraiz
    digoraiz

    voir koraiz

  • digoraizañ
    digoraizañ

    v. intr. Cesser de faire carême.

    (1912) DIHU 79/16. mar pinuika en treu genemb, ni e zigoareizou.

  • digoraj
    digoraj

    m.

    (1) Apparat, ostentation.

    (1839) BESquil 508. é ol drein ha digueorage e oé en alézoneu bras e ré d'er beurerion.

    (1910) ISBR 33. er pear ampeleur a vennas derhel get en digoraj e oent akourset de huélet é Rom. ●(1921) GRSA 337. Fléjetein e hra digoraj bras dohtè. ●(1935) DIHU 284/213. muioh a zigoraj, muioh a roufl e oè é Pariz. ●(1942) DHKN 73. Digoraj ha rouffl e blijè d’en dud.

    (2) Ober digoraj ouzh ub. : (prlt d’un groupe) laisser passer en restant des deux côtés.

    (1921) GRSA 296. Er baré marhegion, étalton a pen dint deit, e hra digoraj ha joé dohton.

  • digorded
    digorded

    f.

    (1) Largeur.

    (17--) TE 89. ardro puar zroætèd ha deu-uguênt en doa a hirdæd, hac ardro pembzêc a zigueordæd. ●93. Ardro tri zroætèd hi doai a hirdæd, unan ha hantér a zigueordæd ha deu a ihueldæd.

    (1895) FOV 261. digordet é dâl, tr. «la largeur de son front.»

    (1904) DBFV 52a. digorded, m., tr. «ouverture, largeur.» ●(1906) HIVL 160. ur blanken ag er memb digorded get en nor. ●(1935) DIHU 283/204. tréz ur biz a zégorded dehon.

    (2) Apparat.

    (1925) SFKH 28. ur hemenér n'hellér ket gobér ré a zigorded.

  • digordenn
    digordenn

    adj. (Chapelet) non-enfilé.

    (1904) DBFV 52a. digorden, adj., tr. «(chapelet) qui n'est pas enfilé.»

  • digordenniñ
    digordenniñ

    v. tr. d. Décorder.

    (1732) GReg 251b. Decorder, tr. «Van[netois] digordenneiñ.» ●(1744) L'Arm 93b. Decorder, tr. «Digordeennein

    (1904) DBFV 52a. digordennein, v. a., tr. «décorder.»

  • digorder
    digorder

    m. (linguistique) Aperture.

    (1937) YBBK 11. digorder, donder ha mouezh ar sonennoù.

  • digorentez
    digorentez

    f. Ouverture.

    (1977) PBDZ 742. (Douarnenez) digorentez, tr. «ouverture.»

  • digorer
    digorer

    m. –ion

    (1) Celui qui ouvre.

    (2) Défricheur.

    (c.1718) CHal.ms i. defricheur, tr. «digorour

    (3) sens fig. Digorer hent : défricheur, pionnier.

    (1941) FHAB Du/Kerzu 99. An A. Brignou a zo bed eun digorer hent.

  • digorerez
    digorerez

    f. –ed Ouvreuse.

    (1910) MBJL 104. an digorerez, am digemer hag am ambroug beteg eun nor a zigor d'in.

  • digoret
    digoret

    adj. (Membre, muscle) froissé.

    (1919) DBFVsup 16a. (gar) digoret, tr. «(jarret) brisé par la fatigue.» ●(1957) ADBr lxiv 4/453-454. (An Ospital-Kammfroud) Digoret : part. passé de digori, digeri (ouvrir). – Se dit aussi en parlant d'un muscle claqué, d'un nerf froissé, d'une articulation apparemment luxée : digoret e vreh gantañ.

  • digorfadiñ
    digorfadiñ

    v. intr. Dessoûler.

    (1939) RIBA 117. de zirohal ha de zigorvadein.

  • digorglun
    digorglun

    adj. Déhanché.

    (1919) DBFVsup 16a. digorklu, digorklun (B[as] v[annetais]), tr. «hanches.»

  • digorgluniñ
    digorgluniñ

    v. Déhancher.

    (1919) DBFVsup 16a. digorkluein, digorklunein (B[as] v[annetais]), tr. «déhancher.» ●(1934) BRUS 55. Déhancher, tr. «digorklunein

  • digoridigezh
    digoridigezh

    f. Ouverture.

    (1931) VALL 521b. Ouverture, tr. «digoridigez f.»

  • digoriñ
    digoriñ

    voir digeriñ

  • digorn .1
    digorn .1

    adj. Écorné.

    (1633) Nom 29b. Aries mutiles : mouton sans cornes : maout digorn, maoüt ep querniel.

    (1744) L'Arm 30a. Bœuf écorné, tr. «Eijonn digornn

  • digorn .2
    digorn .2

    m. Korn ha digorn : coin et recoin.

    (1949) LLMM 17/45. E pep korn ha digorn gwitibunan.

  • digornañ .1
    digornañ .1

    v. tr. d. Rompre une corne.

    (1890) MOA 229b. Écorner, Rompre une corne, tr. «digorna

  • digornañ .2
    digornañ .2

    voir digorniañ

  • digornek
    digornek

    adj. Qui n'est pas cornu.

    (1981) LIMO 20 novembre. Dén ne hellehè lared spis mar dé kornek pe digornek.

  • digornet
    digornet

    adj. Écorné.

    (1744) L'Arm 30a. Bœuf écorné, tr. «Eijonn digornnétt

  • digorniañ / digornañ
    digorniañ / digornañ

    v. tr. d.

    (1) Tourner à un coin.

    (1876) TDE.BF 128b. Digorna, v. n., tr. «Dépasser en marchant le coin d'une maison, etc.» ●Edoun neuze o tigorna ann ti, tr. «en ce moment je dépassais le coin de la maison.»

    (1923) ADML 131. ar vag (...) a risklaz buhan beteg ma rankaz digornia beg ar raz.

    (2) Ôter, défaire les angles, les coins, les virages.

    (1974) SKVT III 12. digornañ kleuzioù ha parkeier, digammañ an hentoù hedro. ●(1994) HETO 65. Prometi vo digorniet an troiou-korn, dihraiet ar graiou.

  • digorntroiañ
    digorntroiañ

    v. intr. Ne pas suivre la courbe de la route.

    (1915) KZVr 132 - 12/09/15. digorntroya, tr. «ne pas suivre la courbe de la route, tourner dans une autre route à droite ou à gauche de la voie. Bas-Léon, Loeiz ar Floc'h.»

  • digoronal
    digoronal

    m. (domaine militaire) Ex-colonel.

    (1876) TDE.BF 660. digoronal, tr. «ex-colonel.»

  • digorrijapl
    digorrijapl

    adj. Incorrigible.

    (1831) RDU 36. unan-benac ahurtet ha dégorrijabl.

  • digorrijerezh
    digorrijerezh

    m. Incorrigibilité.

    (1904) DBFV 52a. digorrijereh, m., tr. «incorrigibilité (l'A.).»

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...