Devri

Recherche 'glan...' : 27 mots trouvés

Page 1 : de glan (1) à glanyezhour (27) :
  • glan
    glan

    adj. & adv.

    I. Attr./Épith.

    (1) Pur.

    (1505) Vc 3. deryt (lire : deuyt) speret croeer quen glan, tr. «Venez Esprit Créateur si pur.» ●(1575) M 690. da bout glan dianaff, tr. «pour être pur, sans tache.» ●878. A faut he miret glan, dan Roe man dianaff, tr. «Faute de la garder pure à ce roi, sans reproche.»

    (1659) SCger 83a. net, tr. «glan.» ●150a. glan, tr. «pur.» ●(1732) GReg 765b. Pur, pure, exempt de peché, saint, tr. «Glan

    (1862) JKS avec des paragraphes supplémentaires traduits du texte de La Mennais). ">JKS.lam 301. he garantez c'hlann. ●(1862) JKS 360. eur galon c'hlann.

    (2) Propre.

    (1530) Pm 44. En vn bez glan, tr. «Dans un tombeau propre.»

    (3) Saint.

    (1530) Pm 17. an scriptur glan, tr. «la Sainte Écriture.»

    (4) (religion) Ar Spered Glan : le saint Esprit.

    (14--) N 60-61. Dre credancc an contranancc man / Gant an speret glan elanvet, tr. «Sur la foi de cette promesse / Que m’a faite l’Esprit-Saint.» ●(1456) Credo 6-7. So conceuet an spirit glan han / guerhes maria ganet, tr. «Qui a été conçu de l’esprit sain / et est né de la Vierge Marie.» ●(1612) Cnf 86a. Hym dan speret glan.

    (1659) SCger 150a. Spéret glan, tr. «S Esprit.» ●(17--) EN 2629. En ano (a)n tad, an mab, ive ar Spered glan, tr. «Au nom du père, du Fils et de l'Esprit pur.»

    (1886) SAQ I 10. Pried dinam Doue ar Spered glan.

    II. Adv.

    A.

    (1) Purement, saintement.

    (1575) M 820. Az enep hep nep span, ez stourmo glan an Croas, tr. «Contre toi sans aucune trêve combattra saintement la croix.»

    (2) Complètement, tout à fait.

    (1530) J p. 87a. Memeux dellezet en bet man / Bout stleget, quignet, losquet glan, / Eguyt doan (variante : douen) ma poan, hac an crouc, tr. «j'ai mérité en ce monde, pour mon châtiment, d'être traîné, écorché, brûlé vif et pendu.» ●(1557) B 484. Nouzeux (variante : nouzeux) huy gouly quen bihan / Na sant glan a breman an sall, tr. «vous n'avez si petite plaie qui ne sente tout à fait le sel, maintenant.» ●(1575) M 711-712. Cridiff á guellomp glan, an tra man damany, / An ælez so roet, don myret hep quet sy, tr. «Nous pouvons tous croire ceci hardiment, / Les anges sont donnés pour nous garder, sans doute.»

    (3) [au négatif] Absolument pas.

    (14--) Jer.ms 333. Ne graff forz glan ahanot muy eguet a coz botou, tr. «Je ne fais absolument pas cas de toi, (pas) plus que de vieux souliers.»

    B. Adv. intens.

    (1) Noazh-glan : tout nu.

    (1790) MG 201. nuah-glan ital en deur.

    (1862) JKS 414. paour-glez ha noaz-glann. ●(1890) MOA 70. Tout nu, tr. «noaz-glann

    (1921) DIHU 115 Genver 189. E tachen Cérisy, ur blénen vras nuah glan, / Lakeit a bep eil pén get hoarnaj milliget. ●(1921) DIHU 122 Eost 300. Trézein e hrè nezé ur vro ag en tistan / Rostet get en amzér, get un doñnen nuah glan / Dishéaol e nep léh, guéen erbet ér blénén.

    (2) Paour-glan : très pauvre.

    (1854) MMM 104. erruet eo da vesa paour-glan, n'en deus mui pe-a-dra da fournissa d'ê zebauchou.

    (3) Pounner-glan : très lourd.

    (1530) J p. 185a. an men en menez / So ponnher glan, tr. «la pierre de la montagne (…) qui est très-lourde.»

    (4) Bout er baourantez-glan : être dans la plus grande pauvreté.

    (1908) CIG 285 11/10. memb a pe oent er beuranté glan, e vezé ret de Hroeiz paiein dalhmat, harz pé krev.

  • glanaat
    glanaat

    v.

    (1) V. intr. S'épurer.

    (1931) VALL 268b. s'épurer, tr. «glanaat

    (2) V. tr. d. Purifier.

    (1931) VALL 268b. Épurer, tr. «glanaat

    ►absol.

    (1911) BUAZperrot 415. An tan a sklêra, an tan a c'hlanna, an tan a domma !

  • glanañ
    glanañ

    v. tr. d. Purifier.

    (1931) VALL 604b. Purifier, tr. «glana

  • glanaus
    glanaus

    adj. Purifiant.

    (1914) DFBP 3b. abstersif, tr. «Glanaüs

  • glañch .1
    glañch .1

    s. (botanique) Molinie bleue Molinia caerulea.

    (1941) FHAB Meurzh/Ebrel 35. (Skrignag) Glainch = geot hag a zav etouez ar brug hag al lann-donv : war ar glaïnch e vez kaset al loened.»

  • glañch .2
    glañch .2

    coll.

    (1) Conferves vertes.

    (1915) KZVr 113 - 02/05/15. Mots de la région de Lannion : glanch, conferves vertes. ●(1931) VALL 142b. Conferves marines, tr. «glañch T[régor] coll.»

    (2) (minéralogie) Argile jaunâtre.

    (1879) ERNsup 154. glañch, terre jaunatre et lourde, esp[èce] d'argile. Trév[érec], Lang[oat], Pleud[aniel].

    (1931) VALL 142b. glañch T[régor] col., tr. «sorte d'argile.»

  • glanded
    glanded

    f.

    (1) Pureté.

    (1732) GReg 765b. Pureté, vertu, tr. «glanded

    (1847) FVR 387. Ar glanded hag ar santelez.

    (1906) KPSA 4. glanded an Elez. ●(1907) PERS 310-311. he c'hlanded a laka anezhan e renk an Elez. ●(1911) BUAZperrot 810. Arabad d'an neb a zo glan tenna lorc'h eus e c'hlanded. ●(1928) BFSA 236. Glanded ar Sant. ●238. talvoudegez vras ar c'hlanded a galon. ●(1941) FHAB Meurzh/Ebrel 29. difennit glanded ho kalon. ●(1943) FATI 153. derc'hel d'ar c'hlanded.

    (2) Virginité.

    (1942) DHKN 75. Plijadur diaol e gavè en diavézour, goudé bout laeret glanded er plah, é turel hoah ivl ar en tan en doé huéhet en hé halon kredik.

    (3) Glanded vadez : innocence baptismale.

    (1914) KZVr 67 - 21/06/14. ar c'hlanded vadez, tr. «l'innocence baptismale.»

  • glander
    glander

    m. –ioù Pureté.

    (1906) KANngalon Eost 178. henori glander dinam Mam Doue. ●(1909) FHAB Meurzh 70. strafuilha glander e ene. ●(1915) KANNgwital 159/90. eur glander dinam.

  • glandin
    glandin

    m. Gandin.

    (1766) MM 657-658. an nep en em stourm ouc'h morin / n'en em stourm quet ouc'h er glandin, tr. «qui mène les mains avec Morin ne mène pas les mains avec un gandin.»

  • glandour
    glandour

    m. (phycologie) cf. dourc'hlan

    (1) Conferves.

    (1659) SCger 74a. limon, tr. «glan dour.» ●150a. glan dour, tr. «limon d'vne eau.» ●(1716) PEll.ms 560. Glandour pour Gloan-dour, espece de mousse ou limon, flotant et de couleur verte, que le soleil forme dans l'eau. Le p. Maunoir met Glandour, limon. Mr. Roussel l'écrit Gloan-dour, et l'interprete Laine d'eau. Cet excrement ne ressemble pas mal à de la laine à la couleur prèt : aussi ce nom est composé de Gloan, laine, et de Dôur, eau. ●(1732) GReg 576a. Limon d'eau, espece de laine verte qui croît au fond des fontaines, &c, tr. «glan-dour. » ●(1752) PEll 338. Glandour, pour Gloandour, ainsi que M. Roussel l'écrivoit, Limon flottant sur l'eau où il est formé par la chaleur du soleil, comme une espèce de laine verte. ●(17--) CHal.ms ii. Limon, tr. «glan deur, limoes, limouch.»

    (1847) MDM 298. ma vije lamed ar glandour, al lec'hid, ar fank. ●(1876) TDE.BF 228b. Glandour, s. m., tr. «Sorte de mousse qui se forme sur l'eau ppar la chaleur du soleil.»

    (c.1930) VALLtreg 981. Glandour, sorte de mousse qui se forme sur l'eau par la chaleur (Lechvn.). ●(1955) STBJ 18. A-douesk ar glandour glas, re-bar d'ar c'haera seiz ha voulouz, e sav eus ar goulid da wagenna da heul kasenn an eienn.

    (2) Entéromorphes Enteromorpha sp.

    (1960) GOGO 204. (Kerlouan, Brignogan) l'Enteromorpha compressa appelée glan dur (glan dour) mot employé pour désigner les ulvae en général. ●(1968) NOGO 212. Enteromorpha sp. 'glândour, pour gloan-dour, «laine d'eau» (Ouessant, Porz-Paol, Melon, Portspoder, Saint-Pabu, Landeda, Kellerlud en Plouguerneau, Korrejou en Plouguerneau, Guisseny, Karreg-Hir en Kerlouan, Kerhurus en Plouneour-Trez, Porz-Gwenn en Plouescat, Kerfizien en Cleder, Mogueriec en Sibiril, Le Dossen en Santec, Carantec).

    (3) Glandour friz : entéromorphes Enteromorpha sp.

    (1968) NOGO 212. Enteromorpha sp. 'glândur 'fri:z, «laine d'eau frisée» : Meneham en Kerlouan.

    (4) Frizoù glandour : Phycodrys rubens.

    (1968) NOGO 223. Phycodrys rubens. frizu 'glândur, «frisés glandour» cf. Enteromorpha s. : Melon.

    (5) Glandour : ulves.

    (2007) GOEMOn 119ab. Glandour : (gloan=laine) (dour=eau) toutes formes d'ulves portent ce nom en breton.

    (6) Glandour glas : ulves, laitues de mer Ulva lactuca.

    (1968) NOGO 212. Ulva lactuca. glândour 'gla:z, «laine d'eau verte » (Tremazan, Kellerdud en Plouguerneau, Guisseny, Meneham en Kerlouan).

    (7) Glandour ruz : Polysiphonia lanosa.

    (1968) NOGO 223-224. Polysiphonia lanosa. glândur 'ry:z, «laine d'eau rouge» : Ouessant.

  • glandouret .1
    glandouret .1

    adj. (phycologie) Bezhin-glandouret : Polysiphonia lanosa.

    (1968) NOGO 223-224. Polysiphonia lanosa. bezin glându:ret, le goémon qui porte cet épyphite : Ouessant.

  • glandouret .2
    glandouret .2

    adj. Barbouillé, mal foutu.

    (1952) LLMM 32-33/136. (Douarnenez) Glandouret : (cœur) embarbouillé. ●(1977) PBDZ 388. (Douarnenez) pa ven glandouret e ve graet din kachedoù, tr. «quand j'ai le cœur barbouillé on me donne des cachets.»

  • glaneg
    glaneg

    m. = (?) cf. gloaneg (?).

    (1909) FHAB Gwengolo 266. Petra zonjfac'h eus eur glaneg hag a deufe da ziskouez d'eur palarer koz kregi e pao an alar.

  • glangen
    glangen

    voir glanwenn

  • glanidigezh
    glanidigezh

    f. Purification.

    (1931) VALL 604a. Purification, tr. «glanidigez

  • glanmor
    glanmor

    s. (phycologie) Espèce d'algue.

    (1915) KZVr 112 - 25/04/15. Glanmor désigne à Roscoff une petite algue verte très menue, à Concarneau elle est brune et plus grossière ; on la désigne sous le nom de stoup-mor. ●(1931) VALL 18b. petite algue verte, tr. «glanmor

  • glann
    glann

    f. –où

    (1) Berge, rive.

    (1464) Cms (d’après LCJL 6). Glann an dour. g. rive de rivière. ●(1499) Ca 91b. Glann an dour. g. riue de riuiere.

    (1732) GReg 103b. Bord d'une rivière, tr. «glann ur stær. glannou ur stær. claign. p. claignou

    (1876) TDE.BF 228b. Glann, s. f., tr. «Bord, rive de rivière, etc. Glannou ar ster, les bords de la rivière.» ●(1890) MOA 146a. Rive d'un fleuve, tr. «glagn eur ster.»

    (1920) LZBl Gouere 348. Glagn ar ster el leac'h-se a zo huel meurbed. ●(1924) FHAB C'hwevrer 76. glannou serz an Arvorig.

    (2) (agriculture) Bande de terre réservé pour couvrir le grain dans le sillon.

    (1752) PEll 339. Glann, Pluriel Glanniou, Petits sillons réservez pour couvrir le grain semé sur les grands. Ceci est de l'usage de Léon et de Cornwaille.

  • glannaat
    glannaat

    v. = (?).

    (1966) BAHE 47-48-49/2. Ha petra eo ruflaniñ, glannaat ? Gerioù marv a-benn bremañ ha na glever mui nemet digant tud aet war an oad pa gomzont eus an amzer.. gwechall.

  • glannad
    glannad

    m. Riverain.

    (1931) VALL 662a. Riverain, tr. «glannad pl. –nidi ; –niz

  • glannañ
    glannañ

    v. tr. d. (agriculture) Recouvrir (le sillon) de la terre réservée à cet effet.

    (1752) PEll 339. Glanna an-erw, couvrir de cette terre le sillon ensemencé.

    (1876) TDE.BF 229a. Glanna, v. a., tr. «Recouvrir de terre les sillonq ensemencés.»

  • glannennad-dour
    glannennad-dour

    f. Inondation.

    (1911) DIHU 68/203. Penaus kavet en delùen barh ur galennad deur ker bras ? ●(1919) DBFVsup 26b. glañennad deur, galenad deur (Naiz[in]), tr. «inondation.»

  • glanvaen
    glanvaen

    m. (minéralogie) Albâtre.

    (1927) FHAB Genver 10. eur zant Yann Vadezour e glanvaen. ●(1931) VALL 18a. Albâtre, tr. «glanvaen m.»

  • Glanvez
    Glanvez

    hydronyme Glanvez (ruisseau et fontaine, Pleyben).

    (1955) STBJ 18. Brudet e oa feunteun Glanvez e Pleiben.

  • glanwenn / glangen
    glanwenn / glangen

    s. =

    (1846) DGG 246. Ar glan-guen a zo æz da zua, mæs penos guenna an ini zo dû !... ●463. æz eo dua ar glan-guen, mæs penos er guenna a nevez evel diaguent ?

  • glanyezhek
    glanyezhek

    adj. (linguistique) Puriste.

    (1931) VALL 604b. Puriste, adj., tr. «glanyezek

  • glanyezherezh
    glanyezherezh

    m. (linguistique) Purisme.

    (1931) VALL 604b. Purisme, tr. «glanyezerez m.»

  • glanyezhour
    glanyezhour

    m. –ion (linguistique) Puriste.

    (1931) VALL 604b. Puriste ; subs., tr. «glanyezer, glanyezour.» ●(1976) LLMM 175/134. Glanyezhourien 'zo a yeas pelloc'h.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...