Devri

Recherche 'ker...' : 205 mots trouvés

Page 3 : de kerl-1 (101) à kerniliz (150) :
  • kerl .1
    kerl .1

    m. –où cf. kelc'h, kleri

    I.

    (1) Cercle, cerceau.

    (1732) GReg 144b. Cerceau, cercle, ou, lien pour relier les tonneaux, les cuves &c., tr. «Van[netois] qerl. p. qerleü. ur herl

    (1907) VBFV.bf 39b. kerl, m. pl. eu, tr. «cercle, cerceau.»

    (2) Cercle d'un tonneau.

    (1899) BSEc xxxvii 156 / KRL 21. Ema o tizamm divar ar c'herlo (kerlo, cercles de barrique), tr. «Il est à boire, en train de faire la noce.»

    (3) Pièce d'une roue.

    (1744) L'Arm 342b. Roue (...) Frette ou cercle de fer, sur le bout, vers le chateau, tr. «Quêrle. m.»

    II. Disamm diwar ar c'herloù : boire, faire la noce.

    (1900) KRL 21 (Ku-Sant Trifin). Ema o tizam divar ar c'herlo (kerlo, cercles de barrique), tr. «Il est à boire, en train de faire la noce.»

  • kerl .2
    kerl .2

    f. Misère.

    (1911) DIHU 71/255. Lanngroéz e zou parrez er Gerl (er vizér, e larér).

  • kerlad
    kerlad

    m. Cercles.

    (1962) EGRH I 32. kerlad m. coll., tr. « cercles. »

  • Kerlaz
    Kerlaz

    n. de l. Kerlaz.

    (1867) BBZ III 142. Me gleve merc'hed Kerlaz a gane son ma mab. ●(1876) BJM 143. ur mission e Kerlaz, tost da Zouarnenez. ● (1890) MOA 21b. Kerlaz.

    (1912) KANNjuch Mae 5/36. Er Ieuc’h, abalamour da bardoun Kerlaz. ●(1928) FHAB Du/403. a-zioc'h ar ster habask ha skler a ya da en em deurel er mor, en aod ar Riz, etre Ploare ha Kerlaz. ●(1935) SARO 71. Gant o anoiou skrijus, ar Gêrgoad ha Kêrlaz / Zo, war lavar hon tud koz, harzou an emgann-laz.

  • kerlenn
    kerlenn

    f. –où, kerlad

    (1) Cercle.

    (1878) BAY 12. ur gerlen, tr. «un cercle.»

    (1907) VBFV.bf 39b. kerlen, f. pl. neu, kerlad, tr. «cercle, cerceau.» ●(1934) BRUS 272. Un cercle, tr. «ur gerlen, pl. kerlad.» ●(1962) EGRH I 32. kerlenn f. -où, tr. « cercle. »

    (2) Trémie.

    (1982) PBLS 148. (Sant-Servez-Kallag) kerlenn, tr. «trémie.»

    (3) Cercle de bois que l'on portait autour de la taille et qui aidait au transport de deux seaux pleins.

    (1919) DBFVsup 3b. ariad deur (Gr[oix]), s., tr. «deux seaux reliés par un cercle. A Cl[éguérec], ur gerlad deur.» ●(1993) MARV xi 43. (Rieg) eet da heul ar re all da gerhad dour gand he cherlenn hag he diou zaill (…) Mari a laka he diou zaill war ar porz, tennet he cherlenn kuit ganti.

    (4) Cercle de roue.

    (1934) BRUS 280. Un cercle de roue, tr. «ur gerlen neu, f.»

    (5) Cercle de tonneau.

    (1912) BUEV 66. tud é ari fusteu get kerlad hoarn.

  • kerlez
    kerlez

    voir keler

  • kerlikell
    kerlikell

    voir kornigell

  • kerliñ
    kerliñ

    v. tr. d. Cercler (barriques, etc.). cf. kelc'hiañ, kleriañ

    (1732) GReg 145a. Mettre des cerceaux à une barrique, tr. «Van[netois] qerleiñ. pr. qerlet

    (1907) VBFV.bf 39b. kerlein, v. a., tr. «cercler, garnir de cercles.»

  • Kerlouan
    Kerlouan

    n. de l. Kerlouan.

    I. Kerlouan.

    (1656) VEach 143. Klouen (...) à chom è maner Poulhalec è par-/res Klouen en Escopti Leon. ●146. en Presbiter á Klouen.

    (1834) KKK 98. war eunn armé barbared a ioa diskennet entré parrez Gwiséni hag hini Ker Louann. ●(1847) FVR 196. maget ha paet e parresiou Kerlouan. ●275. Gwillou Petoun, Kure e Kerlouan. ●(1865) FHB 3/24a. 4 labourer douar a barrez Kerlouan. ●32/254a. Iliz nevez Kerlouen. ●(1867) BBZ III 123. Rag e kad Kerloan e ma bet. ●(1877) EKG I 96. Paotred Plouneour-Dreaz ha paotred Kerlouan, dreist-oll, ho boned glaz var ho fenn, ho bleo hir pleget azindan-han, hag ho c'horn-butun enn he ourl, a c'hoarze ken na dregerne al leur-gear gantho. ●(1878) SVE 955. Potret Kerlouan, potret ann had panez. ●(1878) EKG ii 14. diou lodenn : unan anezho a ieaz varzu Goulc’han, Plouneour ha Kerlouan. ●(1878) EKG II 283. Var leur-gear Lesneven, er zizun var-lerc'h, e oue dibennet an Aoutrou Habask, kure Plourin, hag an Aoutrou Guillou Petoun, kure Kerlouan. ●(1879) BMN 322. Ian Dourmab, euz Kerlouan. ●(1879-1880) SVE 204. Kerlouan. ●(1890) MOA 21b. Kerlouan.

    (1911) BUAZmadeg 633. hag e touaraz e parrez Kerlouan. ●(1923) FHAB Gwengolo 9/333. Epad an amzer euzus-ze, daou gure Kerlouan. ●(1943) HERV 72. Merc’hed Kerlouan a dremene dirazo gant ar gwiskamantou-lid. ●(1982) PLNN 11/16. Paotr Kerlouan zo gwall hir e c'hilhotin. ●(1995) LMBR 88. Hir devennoù Goulc’han ha Kerlouan gwarezet gant an erv.

    II.

    (1) Dicton.

    (1878) SVE 955. Potret Kerlouan, potret ann had panez.

    (2003) TRMOR 24. Paotred Kêrlouan, paotred an had-panez / Paotred Gwiseni, paotred ar c'hil-krog.

    (2) Dicton.

    (2003) TRMOR 25. Paotred Sant Tegareg / O skouarnioù ouzh ar garreg.

    (3) Dicton.

    (2003) TRMOR 70. Kleier Kêrlouan / Basinoù Kêrlouan.

    III. [Toponymie locale]

    (1656) VEach 143. à chom è maner Poulhalec è par-/res Klouen en Escopti Leon.

    (1865) FHB 32/255a. ’Vel roc’h an Aleghennou, / ’Vel reier Meneval.

    (1911) BUAZmadeg 633. Guelet a reer c'hoaz, en aod braz, eur rum reier hag a vez great anezo Karrek Sant Sezni : kaout a reer ive, demdost d'ar bourk, Roc'h Sant Sezni. ●(1923) DGES.hy 217. Gard ar bren, n. pr., point le plus élevé en vue, avec rocher et menhir, à gauche de la route de Goulven à Kerlouan ; Kerlouan, 1923 ; sur le même litoral : Kuzat eun toullad soudarded war gward ar Bren, Yann, Keriouaz, 14. Gaoulou, n. pr. pl., deux rochers jumeaux sur la route de Kerlouan à Kerlouarn, après le moulin en ruines ; l’un des deux est men ar bran ; Kerlouan, 1923. ●(1940) FHAB Du-Kerzu Niv. 11-12/236. ha klevet hon eus o komz anezan Renan Fily eus a Langerc'h. 245 O vont hag a tont e kichen ar vered ha wardro krec'hen Kilorn. ●246. E Kervizouarn hon eus gellet gweled e boltred.

    (2003) TRMOR 25. Paotred Sant Tegareg / O skouarnioù ouzh ar garreg.

  • Kerlouaniz
    Kerlouaniz

    n. pr. pl. Habitants de Kerlouan.

    (1851) PENgwerin5 153. Debonjour dec’h, Kerlouanis.

    (1982) PLNN 11/17. Plougastellis, Kerlouanis, Paganis zo gerioù boutin du-mañ.

  • kerluz .1
    kerluz .1

    s. (phycologie) Algue Rhodimenia palmata.

    (1942) VALLsup 87b. Goémon (…) Autres noms : morspern, koltoz, skandilh, kerruz, teurk, teurkaj, korre (pour L, algue verte). ●(1968) NOGO 225. Rhodimenia palmata. kerlyz : Porz-Paol.

  • kerluz .2
    kerluz .2

    m. (ichtyonymie)

    I. M.

    (1) Loche de mer.

    (1752) PEll 491. Kerlus, plur. Kerluset, Sorte de poisson de mer, de la grandeur et figure d'un harang, un peu moins plat. Il a trois barbillons, un de chaque coté de la gueule, & l'autre dessous. Quelques uns prononcent mal Kelus. Ce nom est de l'usage des côtes de mer du Bas-Léon. Et un cuisinier du pays m'a dit que c'est en François la loche de mer.

    (1876) TDE.BF 339b. Kerluz, s. m., tr. «Loche de mer ; pl. ed

    (1927) GERI.Ern 263. kerluz m., tr. «Loche de mer.» ●(1931) VALL 430a. Loche ; poisson de mer, tr. «kerluz m.» ●(1973) ICTB II p. 376 R-318. (Lampaul-Plouarzel) Motelle al Loche de mer ms Karluz p –ed.

    (2) Motelle à trois barbillons Onos tricirratus.

    (1973) ICTB II p. 375 R-317. (Porspoder, Argenton) Motelle à trois barbillons ms kerluz, p –ien.

    II. Coll. Motelles à cinq barbillons Onos mustelus.

    (1973) ICTB II p. 375 R-316. (Molène) Motelle à cinq barbillons col garluz, sf –enn.

  • kermes
    kermes

    f. Kermesse.

    (1931) VALL 412a. Kermesse, tr. «kermes f.»

  • Kern
    Kern

    île et phare Ar C’hern : Les Héaux (Bréhat).

    (1) Ar C’hern.

    (1914) ARVG mae 75. En aber an Trenw, eman Briad ha, tost d'ei, evel eur c'horaden evned endro d'eur yar goz, eur bagad enezi munut : Lavred, savet warni gant Sant Budok kentan leandi a zo bet en Breiz, Mode, Binniget, an Enez-C'hlas, Hern, warnean eun tour-tan, Sant-Rion hag all.

    (2) Dicton.

    (1912) MELU 404. Tourel Hern nan e ket bet savet en eun dé.

  • kern .1
    kern .1

    f. –où

    I.

    (1) (anatomie) Vertex, sommet de la tête.

    (1530) J p. 109b. Chetu vn curun bras a spern / Lequet hy dre hec oar e quern, tr. «Voici une grande couronne d'épine ; faites-la entrer de force dans son crâne.» ●(1575) M 234. Breman nendeux espernn do quernn en yffernou, tr. «Maintenant il n'y a pas de ménagement pour leur crâne dans les enfers.» ●790. E bleau euel dreyn spernn, quein ha quernn en cerno, tr. «Ses poils, comme des pointes d'épines, dos et tête l'entoureront.»

    (1659) SCger 167b. quern ar pen, tr. «le sommet de la tête.» ●(1732) GReg 919b. Le sommet de la tête, tr. «Qern ar penn.»

    (1857) CBF 85. Ema he c'hoeff oc'h kern he fenn, tr. «Sa coiffe est de travers.» ●(1876) TDE.BF 339b. Kern, s. f., tr. «sommet de la tête.»

    (1907) VBFV.bf 39b. kern, f. pl. eu, tr. «sommet de la tête.»

    (2) (orographie) Sommet, cime (d'une montagne).

    (1710) IN I 367. da zires bete quern ar menez. ●(1732) GReg 169a. La cime d'une montagne, tr. «qern ar menez.»

    (1847) BDJ 6. Meçzias a bignas neùse da ghern pelha'r-menez. ●14. kern ar meneçziou. ●(1877) EKG I 180. var gern Menez-Are. ●(1894) BUZmornik 13. Goudeze e pignaz var gern ar menez-ma.

    (1905) IVLD 203. var gern menez Massabiel. ●(1909) FHAB Ebrel 128. war gern Menez Arre.(1911) BUAZperrot 439. var gern ar Menez-Bre.

    (3) Partie haute (d'un tas, etc.).

    (1929) FHAB C'hwevrer 51. Eur wech berniet ar foenn a deu da c'houezi hag an ezenn-domm-ze a ya kuit dre gern ar bern.

    (4) Tonsure circulaire, couronne.

    (1499) Ca 170b. Quern. g. couronne. ●199b. g. tonsure. coronne. b. quern. ●(1576) H 33. nep en deueux quern ha nep so beneficiet, tr. « he that hath a tonsure and he that is beneficied. »

    (1659) SCger 33b. couronne de Prestre, tr. «quern ar Belec.» ●(1732) GReg 225a. Couronne de Prêtre Seculier, tr. «Qern. p. qernou.» ●928b. Tonsure, couronne d'Eclesiastique, tr. «Qern.» ●On est à lui faire la tonsure, tr. «Ez ma eur oc'h-ober e guern dezâ.»

    (1876) TDE.BF 339b. Kern, s. f., tr. «tonsure des religieux.»

    (1907) VBFV.bf 39b. kern, f. pl. eu, tr. «tonsure.»

    (5) Reiñ ar gern : tonsurer.

    (1744) L'Arm 384b. Tonsurer, tr. «Rein er guærnn

    (6) Trémie d'un moulin.

    (1499) Ca 170b. Quern melin g tremee. ●(1633) Nom 147b. Infundibulum : la tremie d'vn moulin : quern an milin.

    (1659) SCger 121a. treme de moulin, tr. «guern melin.» ●167b. quern ar vilin, tr. «treme de moulin.» ●(1732) GReg 937a. Tremie, terme de meunier, tr. «Qern. qern ar vilin. ar guern. ●(1744) L'Arm 247a. Tremie, tr. «Quærnn. f.»

    (1857) CBF 70. Teurel ed er gern, tr. «Jeter du blé dans la trémie.» ●(1876) TDE.BF 339b. Kern, s. f., tr. «Trémie, cloquet de moulin.»

    (1985) AMRZ 215. Ar gern a veze leun atao, karget a glaoueriajou ha bouetet gand eun dorn skañv a vire outi da stanka.

    ►sens fig. Bouche grande ouverte.

    (1909) DIHU 148/280. Ne vezent ket koéhet mat [er hinoch] ma vezent lonket d'en arloup a gemenér. Frank e oé er gern ha sonn er velin.

    (7) (habillement) Fond de la coiffe, d'un chapeau.

    (1876) TDE.BF 339b. Kern, s. f., tr. «fond d'un chapeau.»

    (1968) BAHE 55/65. ar vamm a lakae ar c'hoef er c'hiz kozh : ar gern izel-izel hag ar pitibor klozet ha da stokañ en he goug, a-dreñv he divskouarn. ●(1972) BSAf xcviii 348. Fond de la coiffe : kern, ar gern, pl. ar gerniou.

    II.

    (1) Paeañ an diaoul nemet e gern : voir diaoul.

    (2) Ober an diaoul hag e gern : voir diaoul.

    (3) Prometiñ an diaoul hag e gernioù : voir diaoul.

  • kern .2
    kern .2

    plur. korn

  • kern-ma-buoc'h
    kern-ma-buoc'h

    interj. Cornes de ma vache !

    (1933) ALBR 50. «Kern ma buoc'h ; eme Matelin d'ean e-unan, setu heman 'n em laket c'hoaz d'ober e droiou fall.

  • kern-maout
    kern-maout

    plur. (habillement) Pointe de la coiffe de Roscoff.

    (1912) BSAf xxxix 298. cette même chink-goloen (...) a ses deux cornes, kern-Maout.

  • kern-uhel
    kern-uhel

    adj. (Chapeau) haut-de-forme.

    (1962) EGRH I 32. kern-uhel a., tr. « (chapeau) haut-de-forme. »

  • kernaeg
    kernaeg

    m. Cornique.

    (1907) FHAB Gouere 159. kenderc'h d'ar C'hreumraeg, d'ar C'hernaeg.

  • kernapa
    kernapa

    s. (habillement) Coiffe du pays pagan.

    (1912) BSAf xxxix 310. Dans six paroisses de l'ancienne seigneurie du Léon, se trouve encore une forme de coiffe dérivant du voile ; c'est la Kernapa ou Kern-n'a pas, la coiffe sans corne, ni cornette. Cependant, une couronne, ou bourrelet semi-circulaire, en foin ou paille fine, qui s'attache à l'occiput pour maintenir la coiffe, s'appelle le Kern. Peut-être est-ce aussi une ironique allusion à l'ancien servage : Ker-n'a pas, sans domaine.

  • Kernaskledenn
    Kernaskledenn

    n. de l. Kernascléden.

    (1) Kernaskledenn.

    (1905) ALMA 70. Kernaskleden. ●(1905) DIHU 03/54. person Kernaskleden.

    ►Kernasenn.

    (1902) LZBg Mae 100. Kernasen. ●(1934) BRUS 295. Karnasen.

    (2) Rimaille.

    (2005) TAGW 176. Me ouia galleg. - Pessort galleg ? Galleg Gwalleg. - Pessort Gwalleg ? Gwalleg ar glaou. - Pessort galou ? Galou podoù (podaou). - Pessort podoù ? Podoù pri. - Pessort pri ? Pri melen. - Pessort melen ? Melen ui. - Pessort ui ? Ui ma yarig. - Pessort yarig? Ar yarig wenn a oa un tokig àr he fenn, 'tont d'ar gêr douzh Karnassen.

  • kernelajoù
    kernelajoù

    plur. (architecture) (?) Pierres en encorbellement ; coquille n pour b (?). cf. korbell

    (1905) HFBI 400. var dro â[r] vantel eus ar chiminal, ar c'hernélachou â voa dious an daou du e mein daill.

  • kerner
    kerner

    plur. korn

  • Kernev .2
    Kernev .2

    m. –ed Cornouaillais.

    (1878) EKG II 323. A-benn eur pennad ar C'herne a zihunaz.

    (1900) KRL 10. Pa ra glao de kenta miz Mae, / 'Ve ar Gerneved o pilat o gwrage. ●(1909) KTLR 89. Eur c’herne hen doa prenet e foar Landi, eur marc’hik inkane. ●90. Diguezet e kichen Roc'h-Trevezel, ar c'herne a c'hoanteaz lakaat eur c'hornad butun. ●(1912) MELU 211. Pa ra glao de kenta miz Mae, / 'Ve ar Gerneved o pilat o gwrage. ●(1913) FHAB Genver 28. eur c’herne e rank beza, rag lavaret a ra eo Corentin e hano. ●(1922) FHAB Genver 19. gouarnet gant eur C’herne. ●(1962) EGRH I 32. Kernev m., tr. « Cornouaillais. »

  • Kernev / Kerne .1
    Kernev / Kerne .1

    n. de l.

    I. (géographie)

    (1) Cornouaille.

    (1499) Ca 170b. Querneau. g. cornouaille. ●(1612) Cnf 6. Diocesou Querneau, Leon. Treguer, ha Guenet.

    (1659) SCger 167b. Querne, tr. «Cornouaille.» ●(1727) HB 572. Sant Paul a Leon ha St Caurintin a Guerne ha Sant Tudual a Dreguer. ●(1732) GReg 213b. Cornouaille, Comté & Evêché, tr. «Kernè. Kernéau. van[netois] Kernëu

    (1847) FVR 232. Enn Eskopti Kerne, e Kemper-Korentin. ●(1877) EKG I 291. he vleo hirr, e giz Kerne, o koueza a vouchadou kordigellet var he ziouskoaz. ●(1877) FHB (3e série) FHB 19/160b. Ar c'herc'hou, e Kerne, a lavarer eun tamik treud. ●(1894) BUZmornik 156. eur pennad mad a vale a dreuz Treger, Leon ha Kerne.

    (1903) MBJJ 313. eun doare spoueek vel da vein kailhas meneio Kerne. ●(1914) KZVr 62 - 10/05/14. en Kerne, o deve labour ar merc'hed da grampoueza !

    (2) Bro-Gernev : Cornouaille.

    (1911) BUAZperrot 853. e koat Neved, e kalonen Bro-Gerne.

    (3) Gorre-Kernev : Haute-Cornouaille.

    (1866) FHB 70/149a. choazet ho demeuranç e gorre Kerne.

    (1925) FHAB Mezheven 209. e kichen Kintin e Gorre-Kerne.

    (4) Goueled-Kernev : Basse-Cornouaille.

    (1732) GReg 823b. ê qichen camered eñ goëled Qerne.

    (1924) FHAB C'hwevrer 55. da zont eus Goueled Kerne da laerez Rosko. ●(1933) FHAB Here 416. Pont 'n Abad e Goueled-Kerne.

    (5) Kernev-Vihan =

    (1935) BREI 424/d. St-Nikolas-ar-Pelem (...) Kerne vihan eo bro ar c'hezek. ●(1936) BREI 443/4a. c'hoant en deus da ziskouel [ar Sulon] e ve, pa gar, mestr ar stêriou e Kerne-vihan.

    (6) Giz Kernev : habit à la mode cornouaillaise.

    (1962) EGRH I 32. kernevadenn f. -ed à Lop[érec] Dir[inon], tr. « femme habillée en giz Kernev. »

    II. fam. Pedenn Gerne : juron.

    (1867) FHB 140/285a. pa gleviz an hini a oa var va lerc’h o loskel eur beden guerne eur (lire : euz) ar re gaëra.

    III. plais. Le soleil.

    (1962) EGRH I 32. Kernev (…) à Lop[érec] Dir[inon] par plaisanterie : le soleil.

  • Kernev-Izel
    Kernev-Izel

    n. de l. Basse-Cornouaille.

    (1903) KKBU 9. Iez Kerne-Izel. (1924) ZAMA 158. Pont-e-Kroaz a oa d'an amzer-ze brudet e Kerne-Izel ha pelloc'h tro-war-dro. ●(1962) MVTA 19. An den Gourgon ar Big a foete henchou Kerne-Izel deuz an eil merouri d'eben.

  • Kernev-Uhel
    Kernev-Uhel

    n. de l. Haute-Cornouaille.

    (1867) BBZ III 282. Arsa ’ta, Kerne-huel, setu ho soudarded !

    (1910) EGBT 131. Bean zo en eskopti diou barouz hanvet Peurid : unan e-kichen ar Roc'h hag eben en kerne uhel, a rêr anei Peurid-Kintin. ●(1922) GLPI 13. Edoun Kerne-Uhel.(1930) FHAB Ebrel/123. Met an Tad Maner en doa ioul da zistrei da Gerne-Uhel.

  • Kernev-Veur
    Kernev-Veur

    n. de l. Cornouaille, Cornwall.

    (1904) DDKB 90. Ar varzed 'zo deut a bell vro / Darn deus a Gerne-Veur, tr. «Les Bardes sont venus de pays lointains – Les uns de la Grande Cornouaille.»

  • Kernev-Vihan
    Kernev-Vihan

    n. de l. Petite-Cornouaille.

    (1935) BREI 424/d. St-Nikolas-ar-Pelem (...) Kerne vihan eo bro ar c’hezek.

  • Kernevad / Kernevod
    Kernevad / Kernevod

    m. –ed Cornouaillais.

    (1732) GReg 213b. Cornouaillois, tr. «Kernévad. p. kernevaded. kernevaud. p. kernevauded. Van[netois] kernéüad. p. kernéüis.» ●948b. Proverbe faux, quoique commun : sodt evel ur güennedad ; brusq evel ur c'hernévad ; laër evel ul Leonard ; traytour evel un Tregueryad.

    (1857) CBF 24. evel ma'z ounn Kernevod. ●(1866) BOM 26. Kernevod oun ! ●(1869) FHB 234/196b. Gwenedourien bragou braz, chupennou riteunet, tokou ledan war ho bleo hir, Kernevodet a bep liou, Tregeriadet a bep oad. ●(1877) FHB (3e série) 40/312b. eur zinklen ruz evel eur c'hernevot.

    (1902) PIGO I 10. 'C'hanta, Kernevad, petra a gaer a teuz kavet 'barz ar vro-mañ ? ●(1909) MMEK 35. kalz kerneviz. ●(1909) KTLR 89. da heul ar c'hernevod.

  • Kernevadenn
    Kernevadenn

    f. -ed Femme habillée à la mode cornouaillaise.

    (1962) EGRH I 32. kernevadenn f. -ed à Lop[érec] Dir[inon], tr. « femme habillée en giz Kernev. »

  • Kernevadez / Kernevodez
    Kernevadez / Kernevodez

    f. –ed Cornouaillaise, femme qui porte la coiffe.

    (1732) GReg 213b. Cornouailloise, tr. «Kernevaudès. p. kernevaudesed. kernevadès. p. ed

    (1974) COBR 407. Kernevodez (f.) coiffe de la région de Daoulas-Juillac (lire : Irvillac).

  • kernevat
    kernevat

    adj. Cornouaillais.

    (1912) MMKE 42. Deut holl ha deut timad / D'eun eured kernevad !

  • kerneveg
    kerneveg

    m. Cornique.

    (1931) DIHU 245/355-356 (Iwan an Diberder). Kernèueg Kerné-Veur ne oé ket ken hanval-sé doh brehoneg Léon.

  • Kernevel
    Kernevel

    n. de l. Kernevel (Rosporden).

    I. Kernevel.

    (1855) FUB 86. Ann hini Ker-nével karrer. (1865) FHB 45/354b. E parrez Kernevel eus bet eun tan goall hag en deus dêvet c’huec’h ti en eur gueriaden hanvet Porzou. (1878) SVE 965. Personn Kernevel a zo kemener. (1890) MOA 21b. Kernevel ; - Kerneel.

    (1912) DUINe 265. Kantik Sant Kolomban patron Kernevel.

    II.

    (1) Dicton.

    (1855) FUB 86. Person Tourc'h a zô barazer, / Ann hini Ker-nével karrer, / Hag ann hini Skaer gourenner.

    (2) Dicton.

    (1878) SVE 965. Personn Kernevel a zo kemener.

    III. Nom de famille.

    (1970) NFBT 144 N° 1097. Kernével.

    IV. [Toponymie locale]

    (1865) FHB 45/354b. E parrez Kernevel eus bet eun tan goall hag en deus dêvet c’huec’h ti en eur gueriaden hanvet Porzou.

  • Kernevenn
    Kernevenn

    f. –ed Cornouaillaise.

    (1934) DIHU 276/90. ur Gernèuenn oeit de Bariz.

  • Kernevidi
    Kernevidi

    pl. Cornouaillais.

    (1983) GKDI 1b. Tud an Argoad, hwi Arvoriz, / Kernividi, Plougastelliz, / Paotred Bro-Leon ha Tregerz, / Klevit glahar Dirinoniz!

  • Kerneviz
    Kerneviz

    pl. Cornouaillais.

    (1659) SCger 167b. Quernevis, tr. «ceux de Cornouaille.» ●(1727) HB 601. Selaouit va C’hernevis. ●(1732) GReg 213b. Cornouaillois, tr. «Kernévad. p. kernevaded. kernevaud. p. kernevauded. Van[netois] kernéüad. p. kernéüis

    (1928) CONS 356. Red eo asanti gant kement-man : Kerneviz a zo ken dilontek evel eo lontek Tregeriz. ●(1962) EGRH I 32. Kerneviz, tr. « Cornouaillais. »

  • Kernevod
    Kernevod

    voir Kernevad

  • Kernevodez
    Kernevodez

    voir Kernevadez

  • kernezh
    kernezh

    f.

    I. (domaine de l'argent)

    (1) Cherté.

    (1499) Ca 170b. Quernez. g. charite. l. hec caricia / e. ●(1612) Cnf 45b. Nep à pren cals à eth, eguit ober donet guernez. ●(1633) Nom 52a. Annonæ caritas, difficultas, grauitas, & sæuitia, incendium, annona compressa : cherté : queraoüeguez, quernez, naouneguez. ●Annonam flagellare, vexare & onenare, incendere, excandefacere, vastare : faire ou causer cherté : ober quernez.

    (1659) SCger 24b. cherté, tr. «quernez.» ●167b. quernez, tr. «cherté.» ●(1732) GReg 161b. Cherete, tr. «Qernez.» ●L'année de la chereté fut en 1662, tr. «Bloavez ar guernez a voüe er bloaz mil c'huec'h cant, daou ha try-uguent.»

    (2) Bizied ar gernezh : personne avare.

    (1926) BIVE 2. Setu aze eur c'hrug-sec'h ! Setu aze eur bizied ar gernez ! ●(1929) FHAB Mae 184. A ! bizied ar gernez (...) setu ma teu Doue d'ho kastiza pelloc'h.

    II. (domaine de la faim)

    (1) Famine, disette.

    (1659) SCger 55b. famine, tr. «quernez.» ●(1779) BRig I 44. a deüas ar ghernes er v[r]o zé. ●(1792) BD 86. goude ma veso bet quernes voar an douar / eteuy choas ar vossen, tr. «Après qu'il y aura eu la disette sur la terre, / viendra encore la peste.» ●2251. ober aray bresel ha quernes ha bossen, tr. «Il y aura guerre et famine et peste.»

    (1857) HTB 133. Pa ve aouen dirak ar gernez a rer pourvesionou. ●(1878) EKG II 303. ouc'hpenn berrentez a ioa e tu ar c'here, ar gernez a ioa enn-han. ●(18--) BSG 198. Ze 'zo caus ma cassan kement a glenvejo, / Ha kement a garnès da gresquin ho foanio. ●202. Ar gernès 'zo 'n hon zouez.

    (1902) MBKJ 183. Prestik e teuas kernez. ●(1907) AVKA 112. pa oa ar gernez o ren. ●(1911) BUAZperrot 91. eur gernez vras. 740. ken a vije tremenet ar gernez. ●(1920) KANNgwital 205/112. Er bloavez 1846 e teuaz kernez.

    (2) Période de famine, de disette.

    (1867) BUE 84. Eur gernez vraz a oa enn Breiz. ●(1879) BAN 36. Eur gernez vras e tigouezas er bloaz-se.

    (1902) MBKJ 24. Epad eur gernez, holl ed ar grignoliou a ioa bet roet d'ar paour : n'oa mui eskenenn.

    (3) Pitié.

    (1575) M 2052-2053. An Yffernn hep quernez, á caffaff he bezaff : / Vn lech hep nep yechet, pepret inquietaff, tr. «De l'enfer sans pitié je trouve que c'est / Un lieu sans aucune santé, toujours très angoissant.»

  • kerniañ
    kerniañ

    v.

    (1) V. intr. Finir le fond (d'un chapeau).

    (1978) PLVB 101. Botoù ler ivez evel just ha da gerniañ, un tog.

    (2) V. tr. d. Finir (le repas).

    (1988) PLVB 111. da gerniañ ar pred, ur banne kafe.

    (3) =

    (1982) MABL I 82. (Lesneven) kerniañ, 'rankes digerniañ da voutoù neuze bep an amzer. ●(1982) MABL II 77. (Lesneven) kerniañ : ober kernioù douar dindan ar boutoù.

    (4) Remplir au dela du comble.

    (1909) BROU 213. (Eusa) Kérnia, tr. «Donner une mesure plus que comble, de façon que le milieu forme une espèce de monticule pointu.» ●(1962) EGRH I 32. kerniañ v., tr. « donner une mesure plus que pleine. »

    (5) Remplir la trémie.

    (1962) EGRH I 32. kerniañ v., tr. « remplir la trémie. »

  • kernidigezh
    kernidigezh

    f. Cherté.

    (1659) SCger 24b. cherté, tr. «quernidiguez.» ●(1732) GReg 161b. Cherete, tr. «qernidiguez

  • kerniek
    kerniek

    adj. Cornu.

    (1900) ANDP 30. eun niver a ziaoulou kerniek.

  • kerniel
    kerniel

    plur. korn

  • kerniel-an-diaoul
    kerniel-an-diaoul

    interj. Cornes du diable !

    (1925) FHAB C'hwevrer 50. Kerniel an diaoul ! Emichans yun ha vijil an Iliz n'int ket graet diouz va seurt-me ! ●(1927) YAMV 33. Kerniel an diaoul ! Penaos e c'hellin me, kaout va fae paour digant ar c'holl bara-ze ?

  • kerniellet
    kerniellet

    adj. (architecture) =

    (1935) BREI 389/2c. er maneriou kernielet.

  • kernigell
    kernigell

    f. –ed (ornithologie)

    (1) Vanneau.

    (1633) Nom 38b. Capra, vanellus : vanneau, dixhuit : à sono vocis : querniguel. ●42a. Vpupa : huppe, hupe : huppen, querniguel.

    (1732) GReg 948a. Vaneau, oiseau, tr. «Qerniguell. p. querniguelled. qorniguelll. p. ed

    (1876) TDE.BF 339b. Kernigell, s. f., tr. «Vanneau, oiseau ; pl. ed.» ●363a. Kornigell, s. f., tr. «Ce nom, en quelques localités, se donne à l'alouette, au bécasseau et au vanneau. On dit aussi kernigell ; pl. ed. Vanneau, oiseau.»

    (1970) GSBG 211. (Groe) ar gerlikell, tr. «le vanneau.»

    (2) Kernigell-aod : vanneau.

    (1982) MABL I 72. (Lesneven) serten poent aze 'poa i'e kornigilli aod (…) 're-se 'gousk 'bar' a' parkeier, war an douar.

    (3) Kernigell vouchek : alouette huppée.

    (2003) ENPKP 91. (Ploueskad) Pourquoi a-t-on surnommé le garde-goémonier Karnigel vouchog ? (alouette huppée) demande le plus petit.

    (4) Huppe.

    (1659) SCger 67a. hupe, tr. «querniguel

  • Kerniliz
    Kerniliz

    n. de l. Kernilis.

    (1) Kerniliz.

    (18--) MILg 229. Soun person sitoyan Kerniliz. ●(1890) MOA 21b. Kerniliz.

    (2) Proverbe.

    (1923) FHAB Ebrel 4/134. Hervez ar c'hrenn-lavar destumet gant an A. Kerdanet, tiegez aotronez Penhoat 'oa kosa tiegez a oa e Leon : Penhoat, an ançiantis, / Castel, ar vailhantis, / Kervaon, ar Pinvidigez / Kornadeac'h, ar Marc'hegez. ●note L. ar Guennec : « An tri diegez bras a zo hano anezo aman warlerc'h tiegez aotronez ar Penhoat eo hini ar C'hastell, aotronez Tremazan, e Landunvez; hini Kermavan, aotronez Carman, e Kernilis hag aotronez Kergournadec'h, e Cleder ». ●(1937) (1976) CGBR 30. Rappelons aussi qu'un vieux quatrain relatif aux quatre plus puissantes familles léonaises accordait en ces termes la chevalerie à Kergournadeac'h : Penhoat an Anciantis, / Castel ar Vailhantis, / Kervaon an Pinvidiguez, / Cornadeac'h ar Marc'heguez. ●192. « En premier lieu la maison souveraine de Rohan, héritière des vicomtes de Léon, mais fixée surtout dans ses domaines du Porhoët; puis les quatre puissantes familles qu'un antique dicton caractérise en ces termes : Antiquité de Penhoët, vaillance du Chastel, richesse de Kermavan, chevalerie de Kergournadech, et qui étaient, pour ce coin de l'Armorique, l'équivalent des 'grands chevaux de Lorraine' ou des trois maisons de Guyenne illustrées par leur résistance à l'invasion sarrazine ».

    (3) Nom de famille.

    (1970) NFBT 144 N° 1101. Kernilis.

    (4) [Toponymie locale]

    (1924) FHAB Ebrel 4/136. Er bloaz 1590, ar re unanet a rivinas Kerouzere, e Sibiril, Coatmeur e Landivisiau, Kervilin, e Treflaouenan, Carman, e Kernilis, a deuas ivez a-benn da gemeret Penhoat. ●9/332. ha dor eun hent dindan zouar a yea da Gastell Kervaon e Kernilis.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...